„GLIWICKIE METAMORFOZY”

Wieże KWK POLSKA – Świętochłowice

Krystyna Koch

 

XII.2017
www.gliwiczanie.pl gliwickie_metamorfozy@op.pl  

 

POWRÓT NA SZLAK

 

 

       
   Kopalnia Węgla Kamiennego „Polska” (pierwotna nazwa „Deutschland”) powstała 24 października 1873 przez połączenie pól górniczych: „Bohlen”, „Gefäll”, „Faustin”, „Hexenkessel”. Właścicielem był śląski baron Guido Henckel von Donnersmarck. Eksploatację kopalni rozpoczęto w 1872 wraz z następującymi kopalniami i polami górniczymi: „Fausta”, „Falvabanhof”, „Ottilie”, „Guttmannsdorf”, „Heyduck”, „Kleinigkeit”, „Bohlen” I i II, „Faustin” II-VIa, „Gutt Glück”, „Hugo” II i „Kalina” II. W latach 1884–1887 zbudowano dwa budynki nadszybia z wieżami szybowymi I i II, które miały obsługiwać nowo otwarte poziomy 180 m i 225. Do 1922 kopalnia nosiła nazwę „Deutschland”. Od 1922 do 1937 nazywała się „Niemcy”, a 3 maja 1937 roku nadano jej nazwę „Polska”.

   Po II wojnie światowej kopalnia należała do Chorzowskiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego. 1 stycznia 1972 roku została połączona z kopalnią „Prezydent” w Chorzowie pod nazwą „Polska”. W 1979 roku wydobycie roczne połączonej kopalni wynosiło 2 037 838 ton. Oficjalnie przestała istnieć w 1995.
   
   
     Pozostałością po kopalni są dwie niezwykłe wieże.  
       
    Wieża wyciągowa szybu I – Basztowa

   Wybudowana w roku 1908 do obsługi poziomu 180 m. Połączona była z budynkiem nadszybia (wyburzony), wychodziła ponad poziom jego połaci dachowej. Czterokondygnacyjna, trzy pierwsze kondygnacje na rzucie kwadratu, czwarta nadwieszona – prostokątna, wsparta na metalowej konstrukcji wsporników od strony wschodniej. Wieża posiada konstrukcję stalową, kratową ze ścianami o konstrukcji szachulcowej z wypełnieniem cegłą pełną, nietynkowaną. Zadaszenie w konstrukcji stalowej, o formie odcinkowej kolebki. Wysokość 29,7 m (32,5 m).
       
   
       
   
       
   Wieża wyciągowa szybu II – Kozłowa

   Wybudowana w roku 1891, służyła do obsługi poziomu 225 m. Dolna partia wieży znajdowała się w budynku nadszybia, górna wychodziła ponad poziom połaci dachowych. Stalowa, wsparta na 4 podporach ustawionych pod kątem 60 stopni, opiera się na podstawie o rzucie prostokąta. Zwieńczona jest metalową konstrukcją pomostu o obudowie kratownicowej z 4 kołami maszyn wyciągowych. Górny pomost posiada metalową konstrukcję zadaszenia w formie odcinkowej kolebki. Stalowa konstrukcja wieży kozłowej należy do nielicznych tego typu obiektów – istniały zaledwie trzy wieże tego typu. Wysokość wieży ok. 23 m. Obydwie wieże posiadają znaczące wartości jako zabytek budownictwa przemysłowego i techniki przełomu XIX i XX wieku. Znajdują się na Szlaku Zabytków Techniki. Zostały całkowicie wyremontowane i zabezpieczone w latach 2014–2015 i oddane do użytku w czerwcu 2015 roku. W wieży basztowej zbudowano klatkę schodową wraz z windą, która prowadzi nas na taras widokowy. Pod wieżami zbudowano labirynt, który poprowadzi przez wodę, ziemię, powietrze, stal i drewno, czyli żywioły i materiały związane z pracą pod ziemią.
       
       
       
   
       
       
   
       
   
       
   
       
   
       
   
       
   
       
   
       
   
       
      W budynku obok wież odbywają się imprezy kulturalno-rozrywkowe, a wieżach spotkania z ciekawymi ludźmi i wernisaże. Mieliśmy okazję podziwiać wystawę pięknych akwareli Grzegorza Chudego, artysty i nauczyciela z Nikiszowca – „Gwiezdne wojny po śląsku”. Podpisy pod akwarelami wzbudzały prawdziwe salwy śmiechu zwiedzających.  
       
       
 
 

 

 

Materiały źródłowe:

www.zabytkitechniki.pl/Poi/Pokaz/176470

wiezekwkpolska.pl/

swiony.pl/w,wieze-kwk-polska,132,843551.html