„GLIWICKIE METAMORFOZY”

Muzeum Prasy Śląskiej Pszczyna

Krystyna Koch, Małgorzata Malanowicz

 

VI.2017

www.gliwiczanie.pl gliwickie_metamorfozy@op.pl  

 

POWRÓT NA SZLAK

 

 

       

"...Kamienica przy ulicy Piastowskiej 26 wyróżnia się w zabudowie Pszczyny i przywołuje przed oczy wygląd miasta z XVIII wieku. Jest to jednopiętrowy budynek, przykryty dwuspadowym dachem. Z zewnątrz uwagę zwraca biel ścian, z którą kontrastują pociemniałe gonty dachu. Uroku kamieniczce dodaje skromna facjatka. Kamienica została przekształcona w muzeum w 1985 roku, dzięki staraniom obecnego kustosza – Aleksandra Spyry i jego żony Krystyny oraz wsparciu Towarzystwa Miłośników Ziemi Pszczyńskiej. Podstawową działalnością muzeum jest kolekcjonowanie i prezentacja wszelkich druków śląskich, powstałych w języku polskim, niemieckim i innych. Znajdziemy więc tutaj przede wszystkim gazety, ulotki, druki akcydensowe, książki. Najstarszym drukiem w posiadaniu muzeum jest brewiarz z 1688 roku, najstarszą zaś gazetą – egzemplarz Schlesische Privilegirte Zeitung z 1813 roku. W bibliotece dostępna jest największa kolekcja książek i czasopism związanych z Pszczyną. Bardzo interesujący jest zbiór maszyn drukarskich i urządzeń introligatorskich. Zwiedzający mają możliwość wydrukowania sobie pamiątki na ręcznej prasie typograficznej z drugiej połowy XIX wieku. W muzeum upamiętniono również trzy wybitne postacie. Zrekonstruowano gabinet redaktorski Wojciecha Korfantego, wybitnego działacza, walczącego o polskość Śląska. Osobne pomieszczenie poświęcono Ludwikowi Musiołowi – nauczycielowi, krajoznawcy, historykowi, autorowi ponad 300 prac – w tym monumentalnej monografii historycznej Pszczyny. Na piętrze wygospodarowano „Izbę u Telemanna”, w której umieszczono zabytkowe instrumenty muzyczne; od czasu do czasu rozbrzmiewa w niej również elegancka muzyka Georga Telemanna, XVIII-wiecznego kompozytora, często obecnego na dworze książąt pszczyńskich. Muzeum Prasy Śląskiej znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki. Tutaj można poznać historię regionalnych wydawnictw prasowych . Polskojęzyczna prasa na Górnym Śląsku zaczęła ukazywać się już w okresie Wiosny Ludów. Jedną z pierwszych gazet tego typu był „Dziennik Górnoszlązki” wychodzący w Bytomiu 162 lata temu. Początkowo w gazecie przedrukowywano artykuły ukazujące się w Poznaniu, Krakowie, Warszawie czy Lwowie, jednak już od 16 numeru zmienił się profil pisma. Zaczęto drukować cykl legend i opowieści ze Śląska, przygotowywanych przez Józefa Lompę, zamieszczano artykuły o historii regionu oraz zaczęto opisywać wydarzenia lokalne. Wkrótce za sprawą „Dziennika Górnoszlązkiego” otwarto na Śląsku czytelnie ludowe w Bytomiu, Woźnikach, Rybniku i Lublińcu. Były to pierwsze biblioteki publiczne na Górnym Śląsku zawierające książki polskojęzyczne...." www.zabytki.pl

 

   

   
      Ekspozycja muzealna ukazuje dzieje prasy śląskiej od jej początków aż do 1939 roku. Muzeum gromadzi zabytkowe maszyny, urządzenia drukarskie (m.in. maszyny arkuszowe z początku XX wieku, linoryty, odlewarki tytułów i linii) i introligatorskie. Zwiedzający mają wrażenie, że znaleźli się w dawnej drukarni. Szczególnie, że każdy chętny ma możliwość wydrukowania sobie pamiątkowego druczku na ręcznej prasie typograficznej z drugiej połowy XIX wieku (tzw. „bostonka”).  
       

       
   
       
   
       
       
       
       
       
   
       
    Muzeum posiada i prezentuje wspaniałą kolekcję różnych druków śląskich, w językach polskim i niemieckim, takich jak gazety, ulotki, druki akcydensowe i książki. Można tutaj zobaczyć gazety wydawane przez Korfantego, Ligonia i Miarkę.
       
       
       
 

   Najstarszym drukiem jest brewiarz z 1688 roku a najstarszą gazetą, Schlesische Privilegirte Zeitung z 1813 roku. W bibliotece muzealnej znajduje się zbiór książek i czasopism związanych z Pszczyną. 

   „Bardzo cenną pozycją w naszych zbiorach bibliotecznych jest oryginał „Konwencji genewskiej”, która szczegółowo dzieli Śląsk w roku 1921. Ba, mamy nawet odręcznie pisane zaświadczenie o ukończeniu kursu stenografii z roku 1861, gdzie wśród uczestników figuruje nazwisko Karola Miarki z Pielgrzymowic”- mówi Aleksandr Spyra.

 
       
       
       
       
       
       
   
       
   
       
      Pamiątki z plebiscytu  
       
       
       
       
       
       

 

     
      W muzeum upamiętniono trzy wybitne postacie, patrona muzeum Wojciecha Korfantego, oraz Ludwika Musioła i Georga Telemanna. W gabinecie Korfantego mamy okazję zobaczyć oryginalne sprzęty (autentyczna szafa i biurko), zdjęcia i egzemplarze gazet.  
     
   
       
   
     
      Osobne pomieszczenie poświęcono Ludwikowi Musiołowi – nauczycielowi, krajoznawcy, historykowi, autorowi monografii historycznej Pszczyny. Na piętrze kamienicy mieści się „Izba u Telemanna”. To salka muzyki kameralnej, w której prezentowane są dawne instrumenty muzyczne z terenu Śląska. Trafił tutaj pozytyw, jedyna ocalała pamiątka po spalonym kościółku św. Jadwigi. Są też: teorban, mandora, cytry, dudy, harmonia pedałowa i inne.  
     
      W grudniu 2016 roku Muzeum wzbogaciło się o mapę przedstawiająca lokalizacje najstarszych i najważniejszych drukarni na Śląsku z pulpitem do interaktywnej prezentacji.  
     
   
     
      I jeszcze ciekawostka dla amatorów fotografowania:  
     
   
     

 

Materiały źródłowe:

www.zabytki.pl

www.muzeumprasy.pl

www.museo.pl

pszczyna.naszemiasto.pl/artykul/jak-doszlo-do-powstania-muzeum-prasy-slaskiej-w-pszczynie,696512,art,t,id,tm.html