Zachowane w Czerwionce zespoły wielorodzinnej zabudowy mieszkaniowej załogi i dozoru dawnej kopalni „Dębieńsko” – tzw. familoki – są niezwykle cennym i charakterystycznym elementem zabudowy miejskiej gminy i miasta Czerwionka-Leszczyny. Także jednym z najlepiej zachowanych układów urbanistycznych z pierwszej połowy XX w. Powstawały etapowo w latach 1898–1916 wraz z rozwojem i rozbudową kopalni, przyczyniając się do zmiany charakteru dawnej wsi Czerwionka w dzielnicę miejską. To największy, zajmujący około 15 ha, zachowany obszar familoków na Śląsku. Jako dobro kultury zespół został wpisany do rejestru zabytków w 1995 r., znajduje się też na Szlaku Zabytków Techniki.

   Jak na owe czasy, było to nowoczesne, kompleksowe i samowystarczalne osiedle. Znajdowało się w nim wszystko, co potrzebne pracownikowi do życia: kościół, szkoła, sklep, pralnia, suszarnia, magiel, piekarnia i lokal mieszkaniowy. Inwestorem kolonii był koncern Zjednoczone Huty Królewska i Laura – właściciel kopalni „Dębieńsko”. Cały kompleks projektował mistrz budowlany Stork z Czerwionki, etatowo pracujący dla koncernu.

   Dzięki pozyskanym środkom unijnym, gmina prowadzi obecnie rewitalizację infrastrukturalną i społeczną osiedla.

   Urzędnicy z Czerwionki chcą by zabytkowe osiedle nawiązywało do koncepcji miasta-ogrodu. Obecnie trwają przygotowania do wydania wyjątkowego kalendarza na rok 2018, który ma odwoływać się do szeroko rozumianego dziedzictwa zabytkowego osiedla. „Chcemy przedstawić sceny z życia Ślązaków (…) związane z obrzędowością, ale także zwyczajne scenki z familokowego życia sprzed lat – skubanie pierza, zabawy dzieci, prace kuchenne (...), grę w skata, Barbórkę, rodzinne spędzanie czasu wolnego na ogrodzie, wesele na familokach, hodowlę gołębi, kolędników i in.” Pomysł urzędników spotkał się z szerokim odzewem mieszkańców, co mogłyśmy obserwować podczas sesji zdjęciowej „Wesele w Familokach”.