Gliwickie Metamorfozy

Wielka Eskapada Metamorfoz

Nietulisko – Zabytkowa Huta Żelaza

Małgorzata Malanowicz
Zdjęcia: A. Kołodziej, K. Majnusz, M. Malanowicz, L. Miozga

V.2011
www.gliwiczanie.pl gliwickie_metamorfozy@op.pl  

 

 

       

   Początkowo wieś nazywana była Mietelicko oraz Mietulisko. Już w roku 1368 wieś stanowi własność biskupów krakowskich. W roku 1816 decyzją Stanisława Staszica następuje rozbudowa fabryk żelaznych w Królestwie Polskim. Do roku 1833 nastąpił rozwój Nietuliska, wykonano szereg robót na rzece Kamiennej. Prace zlecił książę Franciszek Ksawery Drucki-Lubecki. W tym okresie fabryka wraz z okolicznymi zabudowaniami stała się nieformalnie osobną wsią (Nietulisko Fabryczne). Po upadku powstania listopadowego porzucono zamiar przygotowania rzeki Kamiennej do spływu towarów do Wisły. Majątek fabryczny przejął wówczas Bank Polski. Wtedy też fabryka zaczęła się rozwijać. Na wystawie w Paryżu w 1846 r. otrzymała nagrodę. W roku 1846 przy zbiegu rzek Kamiennej i Świśliny została ukończona budowa walcowni sztabowej. Wodę do fabryki doprowadzała sieć kanałów. W oddzielnej kotłowni ustawione były koła wodne o sile 60 koni mechanicznych. Napędzały 40 par walców, nożyce i tokarnię. Walcownia w Nietulisku należała do rządowego okręgu wschodniego (Staropolski Okręg Przemysłowy). Po śmierci księcia Druckiego-Lubeckiego władze rosyjskie utrudniały dalszy rozwój fabryki. Ostatecznie powódź w roku 1903 zniszczyła zakłady fabryczne w Nietulisku.

   Zachowały się: monumentalne ruiny wzniesionych w stylu klasycystycznym hal, ciekawie rozplanowane osiedle mieszkaniowe dla pracowników, budynek zarządu oraz pozostałości dawnego ujęcia wodnego z przewałem bocznym. 

       
       

 

 

Materiały źródłowe:

www.wedrowkiztechnika.pl

www.skarzysko.eu