Byczyna to miejscowość, której historia sięga zamierzchłych czasów. Najprawdopodobniej dogodne warunki naturalne tego terenu spowodowały, że już ludy wędrowne przed 4 tys. lat chętnie tu koczowały. Świadczą o tym znalezione w okolicach Byczyny, Gołkowic czy Roszkowic krzemienne ostrza i kamienne siekiery. Przypuszczalnie życie osiadłe rozpoczęło się tu w epoce żelaza. W czasie rozkwitu osadnictwa plemiennego przez terytorium ziemi kluczborskiej przebiegała północna część pasa puszcz zwanego przesieką, rozdzielającego Śląsk Górny i Dolny. Podział ten utrwalił się na dobre w XII w. Okolice Byczyny, zamieszkiwane przez plemię Opolan, należały do Górnego Śląska.

   Dokładna data powstania samej Byczyny nie jest znana. W zapiskach Jana Długosza znaleźć można informację, że w czasie chrystianizacji Śląska założono pierwszą sufraganię biskupią w Smogorzewie koło Namysłowa, która w 1041 roku przeniesiona została do Byczyny, a stąd dopiero w 1052 roku do Wrocławia. Nazwa miejscowości wywodzi się od staropolskiego wyrazu byczyna - oznaczającego miejsce hodowli i wypasu byków. Na przestrzeni wieków używano różnej pisowni tej nazwy - od Byczyny poprzez Byscina, Biczin, Byczyn, Pyschyn do niemieckiej Pitschen.

   Pierwotnie miasto należało do Księstwa Wrocławskiego. W roku 1293 w okresie walk o sukcesję po Henryku IV Probusie zostało odebrane Henrykowi V Grubemu przez księcia Henryka Głogowskiego. Od tej pory Byczyna przechodziła z rąk do rąk często jako zastaw. W latach 1341-1348 była we władaniu króla Kazimierza Wielkiego, który zamienił ją wraz z Kluczborkiem, w roku 1356 z królem czeskim Karolem IV na księstwa mazowieckie. Karol IV przekazał Byczynę i Kluczbork swojemu teściowi Bolkowi II świdnickiemu, a ten z kolei odstąpił owe miasta książętom opolskim - Władysławowi II i Bolkowi III. Władcy zmieniali się bardzo często, (zainteresowanych odsyłam do źródła), ostatecznie w 1675 roku miasto przeszło pod panowanie Habsburgów.

   W latach dwudziestych XVI wieku dotarła do Byczyny fala reformacji, a miejscowy ksiądz Albert Opala przeszedł w 1532 roku na luteranizm. Był on ostatnim w tym czasie księdzem katolickim w miasteczku i zarazem pierwszym pastorem ewangelickim. Wraz z nim większość mieszkańców Byczyny przeszła na protestantyzm. Jednym z najważniejszych wydarzeń XVII w. była wojna trzydziestoletnia (1618-1648), prowadzona pomiędzy zwolennikami protestantyzmu (Unia) i katolicyzmu (Liga). Jej pierwsza faza ominęła Śląsk. Ale później dały się we znaki przemieszczające się przez ten teren i rabujące wojska to jednej to drugiej strony oraz straszliwy głód, jaki panował głównie w roku 1630. Ponadto w czasie trwania tej wojny miasto okupowali również Sasi (1633) i Szwedzi (1646).

   Zabudowa Byczyny w XVI wieku to drewniane, kryte gontem lub słomą domy. Dlatego też częstym zjawiskiem były pożary. Najgroźniejszy z nich miał miejsce 13 lipca 1757 roku, kiedy to spłonęło niemal całe miasto - ocalał jedynie kościół. Po pożodze tej specjalna komisja królewska oceniła straty i opracowała plan odnowy miasta. Odbudowę rozpoczęto wkrótce wznosząc tym razem domy murowane. Na potrzeby budownictwa w tym okresie w Byczynie i najbliższej okolicy pracowało aż 7 cegielni. 

   Na XVII w. przypada rozkwit byczyńskiej szkoły, która powstała najprawdopodobniej w połowie XVI w. W czasie jej istnienia dbano o poziom kwalifikacji przyjmowanych nauczycieli. Największą sławę zdobył kierujący szkołą w latach 1657-1661 rektor Jan Herbinius - byczynianin. Organizacja kierowanej przez niego szkoły była jak na owe czasy nowatorska. 

   Warto też wspomnieć o "Bitwie pod Byczyną": 24 stycznia 1588 roku pod murami Byczyny hetman Jan Zamojski rozbił wojska pretendenta do tronu polskiego, arcyksięcia Maksymiliana Habsburga. Miejsce walki do dziś nazywane jest przez okoliczną ludność - piekłem. 

   Dziś Byczyna jest powszechnie uznawana za jedno z najciekawszych miast Opolszczyzny. Zachowane prawie w całości mury obronne z XV i XVI wieku otoczone fragmentem fosy, dwie wieże bramne (Polska i Niemiecka) zlokalizowane na wschodnim i zachodnim krańcu miasta, baszta Piaskowa (XVI w.), ratusz - obecna siedziba władz lokalnych - z przełomu XV i XVI czy też kościoły: gotycki, ewangelicki z końca XIV w. i barokowy, parafialny z 1767 r. oraz jeszcze wiele innych zabytków nadają miastu niepowtarzalny urok.

   Potwierdzamy !!