„Gliwickie Metamorfozy"
–
Stowarzyszenie na Rzecz Dziedzictwa
Kulturowego Gliwic
|
|
Od zapałek po pociągi
|
|
|
|
|
www.gliwiczanie.pl |
|
|
Niezawodna Iwona zabrała nas na kolejną wyprawę -
tym razem ruszyliśmy do Częstochowy. Pogoda
wprawdzie nie była dla nas zbyt łaskawa, ale co to
za przeszkoda? Zbiórka w stałym miejscu, silna grupa
- 5 samochodów. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Przed nami 80 km, ruszyliśmy zwartą grupą, kolumna była
tak niesłychanie karna, że po zjechaniu jednego auta na
tankowanie - na stacji grzecznie zameldowała się cała
grupa :) |
|
|
Dojechaliśmy na ulicę Ogrodową w Częstochowie, gdzie
znajduje się Muzeum Produkcji Zapałek. Okolica okazała
się dość "zakazana" ale już na nas czekano, a oprowadzał
nas osobiście Pan Prezes Eugeniusz Kałamarz. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
W Muzeum wyznaczona jest ścieżka do zwiedzania, ale jak
wiadomo my wleziemy wszędzie - rozpełźliśmy się troszkę,
biedny Pan Prezes nas sztorcował, ale mówił ciekawie. |
|
|
|
|
|
Fabrykę zapałek w roku 1881 wybudowali niemieccy
przemysłowcy Julian Huch i Karol von Gehlig, natomiast
produkcję zapałek rozpoczęto w 1882 roku. W 1912 roku
nowym właścicielem fabryki zostaje Towarzystwo Akcyjne
W.A. Łapszyn z Petersburga z Zarządem na Królestwo
Polskie w Warszawie.
W 1913 roku pożar zniszczył większość drewnianych
budynków. Na tę okoliczność został nakręcony jeden z
pierwszych trzech filmów kinematografii polskiej, który
posiada we własnych zasobach i udostępnia go
zwiedzającym Muzeum Produkcji Zapałek.
W latach 1922-1923 powstaje Polskie Towarzystwo
Przemysłu Zapałczanego SA., które wykupiło Fabrykę
Zapałek w Częstochowie.
Z inicjatywy Ministra Skarbu Władysława Grabskiego,
który utworzył Polski Monopol Zapałczany w roku 1925
częstochowska fabryka została wydzierżawiona Spółce
Akcyjnej do Eksploatacji Państwowego Monopolu
Zapałczanego, będącej właścicielem do wybuchu II wojny
światowej.
W czerwcu 1930 roku wybuchł pożar, który uszkodził część
maszyn i zabudowań. Po odbudowie, jeszcze w tym samym
roku, nastąpiła gruntowna modernizacja zakładu. Fabryka
otrzymała nowe maszyny do produkcji zapałek firmy
Durlach oraz inne urządzenia, w czasie drugiej wojny
światowej podobnie jak cały polski monopol zapałczany
znajdujący się na terenie Generalnego Gubernatorstwa
znalazła się pod niemieckim zarządem. Po wojnie w 1945
roku została upaństwowiona. Następnie na mocy
Zarządzenia nr 291 Ministra Przemysłu Lekkiego w roku
1951 fabryka otrzymała nazwę Częstochowskie Zakłady
Przemysłu Zapałczanego. W latach 1945-1997 fabryka
była zakładem państwowym, a od 1997 została wykupiona
przez pracowników i jest Spółką Akcyjną, której
akcjonariuszami są pracownicy. Z inicjatywy Zarządu
Spółki w roku 2002 powstało Muzeum Produkcji Zapałek,
którego częścią w dalszej mierze jest sama fabryka.
(http://www.zapalki.pl/historia/#history)
Z powodu długów zapałczarni odcięto prąd - bez wpływu na
produkcję, której od dawna już nie ma. Ostatnią szansą
na ocalenie unikalnego na europejską skalę
muzeum-fabryki są eurofundusze z puli na lata
2014-2020.
Jeśli się nie uda, zakład będzie można zaorać.
|
|
|
|
|
|
Proces produkcji zapałek:
Przygotowywanie drewna osikowego, z którego wytwarza się mierzące 64 cm
wyrzynki;
Poddawanie wyrzynki złuszczeniu w efekcie czego
uzyskiwane są cienkie 2,2 mm płyty.
Cięcie płyt (taśmy) w sieczkarce na patyczki zapałczane
o wymiarach 2,2 x 2,2 mm.
Impregnowanie patyczków roztworem dihydrofosforanu (V)
amonu NH4(H)2PO4.
Suszenie patyczków w suszarniach.
Polerowanie patyczków w bębnach polerujących.
Segregowanie patyczków na sitach.
Przesył pneumatyczny do automatów zapałczanych.
Nabijanie patyczków w otwory w automatach zapałczanych.
Nasycanie końcówek patyczków w parafinie.
Formowanie łebków poprzez zanurzenie patyczków w masie
zapałczanej.
Suszenie zapałek i wybijanie ich z otworków w szabikach.
Układanie zapałek w kasetach.
Napełnianie pudełek w ładownicach.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Powyżej chyba urządzenie rezerwowe, gdy jakaś maszyna
odmówiła posłuszeństwa ;)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Jak widać zapałki już wyprodukowane - przechodzimy do
hali pakowania |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
a tu do obejrzenia filmik o procesie produkcji:
FILM |
|
|
|
|
|
Następnie obejrzeliśmy coś co przypominało igloo, a
zbudowane zostało z pudełek zapałek: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
I poszliśmy oglądać filmy i ekspozycje zapałczaną, oraz
zakupić trochę pamiątek. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Generalnie Muzeum budziło we mnie mieszane uczucia - z
jednej strony ta stara technika produkcji jest
fascynująca, maszyny nietypowe, ale jednocześnie
sprawiało przygnębiające wrażenie porzucenia. Jakby
ludzie odeszli nagle od maszyn i całość zostawili na
łaskę i niełaskę losu. Wszystko niszczeje w strasznym
tempie. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Należy mieć nadzieję że tak wspaniałe świadectwo rozwoju
techniki zostanie jednak uratowane. Trzymamy kciuki. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|