Pierwszy raz hasło „Krzepice"  padło na początku roku w styczniu, ale jak już byliśmy zebrani do drogi to zasypało śniegiem. W lecie na rekonesans wybrał się Ojciec z Dorotą, ale cudem uniknęli pożarcia żywcem przez komary. Postanowiliśmy wybrać się 11 października – tym razem lało.

   Dziś też pogoda nie była specjalnie zdjęciowa i towarzystwo "wymiękło", ale plan to plan - pojechałam sama, a ci co nie byli niech żałują. Sami zobaczcie....      

   To na każdym musi zrobić wrażenie, a co dopiero na „Metamorfozach"  – taka ilość oryginalnego żeliwa...

   Cmentarz żydowski w Krzepicach powstał na przełomie XVII i XVIII wieku. Powierzchnia cmentarza wynosi 1,1 ha, był on niegdyś otoczony od strony północnej, wschodniej i południowej murem z kamienia wapiennego, a od zachodniej drewnianym płotem. W murze północnym umieszczona była okazała brama. Najstarszy zachowany obecnie nagrobek pochodzi z 1740 r., ostatni – z 1946 r. Cmentarz ten jest unikatowy z uwagi na żeliwne macewy, z których większość wykonana była w hucie Kuźnicy Starej. Jest to jedno z największych skupisk żeliwnych macew w Europie, niestety nie ominęła go też plaga złomiarzy i wandali.

   W 1997 r. pierwszą próbę ratowania nekropolii podjęła polska młodzież zrzeszona w Polskiej Unii Studentów Żydowskich, dokonali oni częściowej renowacji obiektu; wycięli część krzaków i ustawili wiele macew. Ustalono wówczas ilość ocalałych nagrobków; stan na dzień siedemnastego sierpnia 1997 r. wynosił: dwieście czterdzieści cztery kamienne macewy, sześćdziesiąt sześć macew kamiennych wykonanych z elementów zamkowych gzymsów i półkolumn, czterysta dwie żeliwne macewy. Jednak przełomowym rokiem dla krzepickiej nekropolii był rok 2000. Wówczas to młodzież ze szkół średnich z Warszawy i Krzepic oraz podopieczni pana Jerzego Fornalika ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Borzęciczkach dokonali gruntownej renowacji obiektu. Niemal wszystkie żeliwne macewy zostały wówczas podniesione – a czasami wykopane – z ziemi, ustawione, oczyszczone i pomalowane czarną antykorozyjną farbą. 

   A latem wyglądało to tak :

   Pierwsi osadnicy żydowscy pojawili się w Krzepicach w XVII wieku. Ich liczba dość szybko rosła i tak po roku 1730 otwarto pierwszą synagogę, w latach 1814-1815 zadecydowano o wzniesieniu drugiej. W 1847 roku ludność wyznania mojżeszowego stanowiła niemal 50% mieszkańców miasta. W 1931 roku posiadali oni dwie synagogi i cztery modlitewnie. W 1940 roku rozpoczęła się wywózka krzepickich Żydów głównie do KL Auschwitz-Birkenau. Po wojnie powróciła ich garstka, ale i oni opuścili miasto po wydarzeniach marcowych w 1968 r.

   Pierwsza synagoga została uszkodzona podczas bombardowania w 1939 roku i rozebrana, do dziś możemy oglądać resztki drugiej synagogi. Zlokalizowana jest w dzielnicy Kuźniczka, nad Liswartą. Budynek wzniesiono w stylu neoklasycznym z kamienia wapiennego, cegły i polnych głazów.Nad wejściem umieszczono kamienną tablicę obrazującą otwartą księgę, a na niej dwa stojące lwy podtrzymujące gwiazdę Dawida splecioną z warkocza. Nad tym górował napis w języku hebrajskim: O jakimże lękiem napawa to miejsce! Nic tu innego, tylko dom Boży i brama do nieba. Tuż obok synagogi znajdywała się szkoła żydowska, nieco dalej mykwa i dom rabina. 

Młyn nad Liswartą

   Krzepice leżą na granicy Małopolski, Wielkopolski i Śląska, co stanowiło o ważności ich położenia strategicznego. W kronikach Jana z Czarnkowa i Długosza wspominany jest zamek wzniesiony za Kazimierza Wielkiego. Znajdował się wśród bagien w dolinie Liswarty. Parokrotnie przebudowywany, w latach 1650–1670 został otoczony fortyfikacjami bastionowymi. W XVIII wieku zamek uległ ostatecznemu zniszczeniu. Ruiny rozebrano na materiał budowlany około 1840 roku. Z fortyfikacji bastionowych pozostały jedynie wzniesienia ziemne. Nie wiadomo dokładnie, w którym miejscu na terenie osłoniętym wałami stał zamek. Bardzo starannie rozebrany zniknął z powierzchni ziemi. 

   Centralnym punktem miasta był Rynek Wielki wytyczony w pierwszej fazie powstawania miasta. W latach pięćdziesiątych zamieniono go na park, bezpowrotnie niszcząc zabytkowy charakter tego miejsca. W ostatnich latach rynek przebudowano, ale chyba niewiele mu to pomogło, choć detale wykonano starannie.

   Kościół parafialny pod wezwaniem św. Jakuba Apostoła wzniesiony został w 1357 przez Kazimierza III Wielkiego. Na obecny wygląd i wyposażenie kościoła miały wpływ różne style i kolejne przebudowy. Wśród wielu cennych dzieł sztuki i przedmiotów wpisanych do katalogu zabytków można wyróżnić: pacyfikał z  1577 roku, XVII-wieczny krucyfiks, cudowny obraz matki Bożej Różańcowej z 1736 roku i monstrancję z 1750 roku.

   Choć nie padało, pogoda była wybitnie „niezdjęciowa" , tak więc tylko dla porządku parę ujęć i trzeba będzie po prostu wrócić

   Teren ten zamieszkiwany był już w czasach prehistorycznych. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1217 – zawarto tam wtedy tzw. układ w Dankowie. 16 października 1267 odbył się tu synod prowincjonalny, zwołany przez arcybiskupa gnieźnieńskiego. Pierwsza wzmianka o parafii św. Stanisława pochodzi z 1419, ale uważa się, że powstała ona już w XIII wieku. Właściciel Dankowa Stanisław Warszycki zbudował po 1632 ufortyfikowany zamek w Dankowie, a w jego obrębie także nowy kościół. Po 1823 opuszczony zamek popadł w ruinę i do połowy XIX wieku rozebrano zabudowę wewnątrz wałów.

   Dzień jest już krótki, zwłaszcza po zmianie czasu kiedy zmierzch szybciej zapada, więc postój w Tworogu był króciutki

   Bakcyl nepomucki ciągle działa :) – choć jako pierwszy św. Florian w Dankowie

   W Tworogu przykra niespodzianka – krata i niekorzystna zamiana figury (taką samą figurę umieszczono w Boguszycach

 po kradzieży oryginalnej)

Materiały źródłowe :

http://www.kirkuty.xip.pl/krzepice.htm

wikipedia

Opracowanie: Małgorzata Malanowicz

Zdjęcia: Małgorzata Malanowicz, Marek Klimurczyk

październik 2009