„Gliwickie Metamorfozy"
–
Stowarzyszenie na Rzecz Dziedzictwa
Kulturowego Gliwic
|
|
Krzepice
i to co po drodze do
czterech razy sztuka czyli eskapada 25 październik 2009
|
|

|
|
 |
www.gliwiczanie.pl
|
|
|
|
|
|
|
Pierwszy raz hasło „Krzepice"
padło na początku
roku w styczniu, ale jak już byliśmy zebrani do drogi to zasypało śniegiem.
W lecie na rekonesans wybrał się Ojciec z Dorotą, ale cudem uniknęli pożarcia
żywcem przez komary. Postanowiliśmy wybrać się 11 października –
tym
razem lało.
Dziś też pogoda
nie była specjalnie zdjęciowa i towarzystwo "wymiękło", ale plan to plan -
pojechałam sama, a ci co nie byli niech żałują. Sami zobaczcie....
To na każdym musi
zrobić wrażenie, a co dopiero na „Metamorfozach"
– taka ilość
oryginalnego żeliwa...
|
|
|
|
|
|
|

|
|
|
|
|
|
|
Cmentarz żydowski w Krzepicach powstał na przełomie XVII i XVIII wieku.
Powierzchnia cmentarza wynosi 1,1 ha, był on niegdyś otoczony od strony
północnej, wschodniej i południowej murem z kamienia wapiennego, a od
zachodniej drewnianym płotem. W murze północnym umieszczona była okazała
brama. Najstarszy zachowany obecnie nagrobek pochodzi z 1740 r., ostatni –
z 1946 r. Cmentarz ten jest unikatowy z uwagi na żeliwne macewy, z których
większość wykonana była w hucie Kuźnicy Starej. Jest to jedno z największych
skupisk żeliwnych macew w Europie, niestety nie ominęła go też plaga złomiarzy
i wandali.
W
1997 r. pierwszą próbę ratowania nekropolii podjęła polska młodzież
zrzeszona w Polskiej Unii Studentów Żydowskich, dokonali oni częściowej
renowacji obiektu; wycięli część krzaków i ustawili wiele macew.
Ustalono wówczas ilość ocalałych nagrobków; stan na dzień
siedemnastego sierpnia 1997 r. wynosił: dwieście czterdzieści cztery
kamienne macewy, sześćdziesiąt sześć macew kamiennych wykonanych z
elementów zamkowych gzymsów i półkolumn, czterysta dwie żeliwne
macewy. Jednak przełomowym rokiem dla krzepickiej nekropolii był rok
2000. Wówczas to młodzież ze szkół średnich z Warszawy i Krzepic
oraz podopieczni pana Jerzego Fornalika ze Specjalnego Ośrodka
Szkolno-Wychowawczego w Borzęciczkach dokonali gruntownej renowacji
obiektu. Niemal wszystkie żeliwne macewy zostały wówczas podniesione –
a czasami wykopane – z ziemi, ustawione, oczyszczone i pomalowane czarną
antykorozyjną farbą. |
|
|
|
|
|
|

|
|
|
|
|
|
|

|
|
|
|
|
|
|

|
|
|
|
|
|
|

|
 |
|
|
|
|
|
|

|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
 |
|
|
|
|
|
|
A latem wyglądało to tak : |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
Pierwsi osadnicy żydowscy pojawili się w Krzepicach w XVII wieku. Ich
liczba dość szybko rosła i tak po roku 1730 otwarto pierwszą synagogę,
w latach 1814-1815 zadecydowano o wzniesieniu drugiej. W 1847 roku ludność
wyznania mojżeszowego stanowiła niemal 50% mieszkańców miasta. W 1931
roku posiadali oni dwie synagogi i cztery modlitewnie. W 1940 roku rozpoczęła
się wywózka krzepickich Żydów głównie do KL Auschwitz-Birkenau. Po
wojnie powróciła ich garstka, ale i oni opuścili miasto po wydarzeniach
marcowych w 1968 r.
Pierwsza synagoga została uszkodzona podczas bombardowania w 1939 roku i
rozebrana, do dziś możemy oglądać resztki drugiej synagogi.
Zlokalizowana jest w dzielnicy Kuźniczka, nad Liswartą. Budynek
wzniesiono w stylu neoklasycznym z kamienia wapiennego, cegły i polnych głazów.Nad
wejściem umieszczono kamienną tablicę obrazującą otwartą księgę, a
na niej dwa stojące lwy podtrzymujące gwiazdę Dawida splecioną z
warkocza. Nad tym górował napis w języku hebrajskim: O jakimże
lękiem napawa to miejsce! Nic tu innego, tylko dom Boży i brama do
nieba. Tuż obok synagogi znajdywała się szkoła żydowska,
nieco dalej mykwa i dom rabina.
|
|
|
|
|
|
|

|
|
|
|
|
|
|

|
|
|
|
|
|
|

|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|

|
|
|
|
|
|
|
Młyn nad Liswartą
|
|
|
|
|
|
|

|
|
|
|
|
|
|

|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
Krzepice leżą na granicy Małopolski, Wielkopolski i Śląska, co
stanowiło o ważności ich położenia strategicznego. W kronikach Jana z
Czarnkowa i Długosza wspominany jest zamek wzniesiony za Kazimierza
Wielkiego. Znajdował się wśród bagien w dolinie Liswarty. Parokrotnie
przebudowywany, w latach 1650–1670 został otoczony
fortyfikacjami
bastionowymi. W XVIII wieku zamek uległ ostatecznemu zniszczeniu.
Ruiny rozebrano na materiał budowlany około 1840 roku. Z fortyfikacji
bastionowych pozostały jedynie wzniesienia ziemne. Nie wiadomo dokładnie,
w którym miejscu na terenie osłoniętym wałami stał zamek. Bardzo
starannie rozebrany zniknął z powierzchni ziemi.
|
|
|
|
|
|
|
Centralnym punktem
miasta był Rynek Wielki wytyczony w pierwszej fazie powstawania miasta. W
latach pięćdziesiątych zamieniono go na park, bezpowrotnie niszcząc
zabytkowy charakter tego miejsca. W ostatnich latach rynek przebudowano,
ale chyba niewiele mu to pomogło, choć detale wykonano starannie.
|
|
|
|
|
|
|

|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
 |
|
|
|
|
|
|
Chyba jeszcze zostało coś do
skończenia.... |
 |
|
|
|
|
|
|
Kościół parafialny pod wezwaniem św.
Jakuba Apostoła wzniesiony został w 1357 przez Kazimierza III Wielkiego.
Na obecny wygląd i wyposażenie kościoła miały
wpływ różne style i kolejne przebudowy. Wśród wielu cennych dzieł
sztuki i przedmiotów wpisanych do katalogu zabytków można wyróżnić:
pacyfikał z 1577 roku, XVII-wieczny krucyfiks, cudowny obraz matki
Bożej Różańcowej z 1736 roku i monstrancję z 1750 roku. |
|
|
|
|
|
|

|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
 |
|
|
|
|
|
|
 |
 |
|
|
|
|
|
|
 |
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Danków
FORTYFIKACJE BASTIONOWE |
|
|
|
|
|
|
Choć nie padało, pogoda była wybitnie „niezdjęciowa"
, tak więc
tylko dla porządku parę ujęć i trzeba będzie po prostu wrócić
|
|
|
|
|
|
|
Teren
ten zamieszkiwany był już w czasach prehistorycznych. Pierwsza wzmianka
pochodzi z 1217 – zawarto tam wtedy tzw. układ w Dankowie. 16 października
1267 odbył się tu synod prowincjonalny, zwołany przez arcybiskupa gnieźnieńskiego.
Pierwsza wzmianka o parafii św. Stanisława pochodzi z 1419, ale uważa
się, że powstała ona już w XIII wieku. Właściciel Dankowa Stanisław
Warszycki zbudował po 1632
ufortyfikowany
zamek w Dankowie, a w jego obrębie także nowy kościół. Po 1823
opuszczony zamek popadł w ruinę i do połowy XIX wieku rozebrano zabudowę
wewnątrz wałów.
|
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
![]() |
|
|
|
|
|
|
Tworóg |
|
|
|
|
|
|
Dzień jest już krótki, zwłaszcza po
zmianie czasu kiedy zmierzch szybciej zapada, więc postój w Tworogu był
króciutki |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Nepomuki |
|
|
|
|
|
|
Bakcyl nepomucki ciągle działa :) –
choć
jako pierwszy św. Florian w Dankowie |
|
|
|
|
|
|
 |
 |
|
|
|
|
|
|
Danków – nad Liswartą

|
Lubliniec

|
|
|
|
|
|
|
Krzepice |
|
|
 |
 |
|
|
|
|
|
|
Starokrzepice nad
Liswartą

|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
W
Tworogu przykra niespodzianka – krata i niekorzystna zamiana figury (taką
samą figurę umieszczono w Boguszycach po
kradzieży oryginalnej) |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
|
|
...a tak wyglądało w 2006 roku |
|
|
|
|
|
|
 |
 |
|
|
|
|
|
|