|
Cmentarze
I wojny światowej
Podczas I wojny światowej w okręgu wojskowym "Galicja
Zachodnia" zorganizowano planową budowę cmentarzy wojennych.
Powstało 10 okręgów cmentarnych : Żmigród, Jasło, Gorlice, Łużna,
Pilzno, Tarnów, Dąbrowa Tarnowska, Brzesko, Bochnia i Limanowa.
W kompozycji cmentarzy można wyróżnić kilka stałych elementów –
choć nie ma dwóch identycznych cmentarzy
–
element
centralny (krzyż, kaplica ołtarz lub stylizowany sarkofag...)
–
reprezentacyjne wejście
–
ogrodzenie –
mur, parkan lub kamienna balustrada
–
główna
oś kompozycyjna
–
krzyże
najczęściej żeliwne, również żelazne betonowe, rzadziej
drewniane, niekiedy stelle z tablicami inskrypcyjnymi
|
|
|
|
Roman
Frodyma, Cmentarze wojskowe z okresu I wojny światowej w
rejonie Beskidu Niskiego i Pogórza, wyd. SKPB 1985
www.beskid-niski.pl
http://www.cmentarze.gorlice.net.pl/ |
Przełęcz
Małastowska –
cmentarz nr 60
okręg
cmentarny I –
"Żmigród Nowy"
Zaprojektowany przez Duszana
Jurkowicza na planie regularnego dwunastoboku. Spoczywa tu 174
żołnierzy armii austriackiej, (36 niezidentyfikowanych). Nad całością
góruje drewniany ołtarz z kopią obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej
oraz wyrytą w języku niemieckim następującą inskrypcją:
BLEIB
EINGEDENK IN EURES GLÜCKES TAGEN,
DAß
DIESER GRUND VON HEIßEM KAMPF GEGLÜHT,
DAß
TODESWUNDEN TAUSENDE GETRAGEN,
DAMIT DER
SONNE SEGEN EUCH EMBLÜHT
w różnych tłumaczeniach
poetyckim i dosłownym:
|
Pomnij, przechodniu, wchodząc w to obejście
Że ziemia setki poległych tu grzebie
Co młode życie oddali w potrzebie
By nam zapewnić dziś wolność i szczęście [źródło-
R.Frodyma]
|
Pamiętajcie
w swoich pełnych szczęścia dniach,
że
na tej ziemi gorzał zaciekły bój,
że
tu tysiące odniosło śmiertelne rany
aby
wokół was rozkwitało błogosławieństwo słońca
[źródło] |
|
Krempna
–
cmentarz nr 6
okręg
cmentarny I –
"Żmigród Nowy"
Zaprojektowany przez Duszana
Jurkowicza. Centralne mauzoleum zwieńczone "dębowym wieńcem".
Na murze ogrodzenia dwa betonowe krzyże, krzyże nagrobne –
drewniane. Spoczywają tu Rosjanie, Niemcy i Austriacy.
Inskrypcje:
1. W pamięci miłości i błogosławieństwie pokoju żyje nasza
śmierć.
2. Walczyliśmy pierś w pierś
Zmartwychwstaniemy ramię w ramię.
http://www.cmentarze.gorlice.net.pl/
Obecny
wygląd –
wieniec z liści dębu wykonanych z blachy miedzianej
zawdzięczamy prywatnej inicjatywie grupy polskich i austriackich żołnierzy,
służących w siłach pokojowych ONZ na wzgórzach Golan –
ciekawostką jest że liście wykuli tamtejsi rzemieślnicy i
przyleciały one do Warszawy z powracającymi z misji pokojowej żołnierzami,
zaś zamontowane zostały, przez 4 austriackich podoficerów w
stanie spoczynku, którzy przyjechali do Krempnej specjalnie w tym
celu.
|
|
Gorlice
–
cmentarz nr 91
okręg
cmentarny III –
Gorlice
Jest to jeden z
największych cmentarzy (130x75m) położony na wzgórzu 357 nazwanym Górą
Cmentarną stanowi charakterystyczny element w panoramie miasta.
Projekt był wynikiem konkursu - ostatecznie projektantem został Emil
Ladewig, natomiast autorem centralnego kamiennego krzyża był Gustaw
Ludwig. Pochowano tu 853 poległych w 149 pojedynczych i 161 zbiorowych
modiłach, 427 Austriaków, 139 Niemców i 287 Rosjan. Nie jest to jedyny
cmentarz w Gorlicach - o miasto to toczyły się wyjątkowo zażarte
walki. |
|
